Effectief samenwerken met meertalige collega’s

Vooral in het hoger onderwijs maar ook op sommige middelbare scholen is het al jaren een levendige discussie: wat is de voertaal? Vooral sinds de aantallen internationale studenten toenemen is de voertaal van het onderwijs steeds vaker Engels, maar ook binnen organisaties zelf speelt de vraag. Als verschillende collega’s niet of nauwelijks Nederlands spreken, wordt er vaak gekozen om intern ook over te schakelen. Op welke valkuilen kan een organisatie dan letten?

Schakelmomenten en vergadercultuur

Engels als voertaal in een hele organisatie blijft vaak een twistpunt. Er zijn natuurlijk allerlei verschillende belangen in het spel. Zo voelt niet iedereen zich even zeker in het Engels, wat het lastiger kan maken om je mening te laten horen. Of misschien zijn veel van de besproken documenten en richtlijnen in het Nederlands. Voor de effectiviteit van een overleg kan het dan ook al snel voor de hand liggen om dat toch in het Nederlands te doen, helemaal als alle aanwezigen dat spreken.

Soms is dat natuurlijk de oplossing. Maar wat als er ook notulen worden bijgehouden voor de rest van de organisatie? Worden die dan ook in het Engels beschikbaar gemaakt? En wat voor gevolgen heeft het voor de inclusiviteit van jullie organisatie, als niet-Nederlandstalige medewerkers weten dat een overleg altijd in het Nederlands wordt gevoerd? Bij medezeggenschap en ondernemingsraden kan dit bijvoorbeeld leiden tot een scheve verhouding in welke belangen worden behartigd en wiens problemen worden aangekaart. Het is dus niet alleen belangrijk dat hier een oplossing wordt gevonden die voor iedereen werkt, maar dat ook regelmatig wordt benadrukt dat iedereen welkom is om een bijdrage te leveren, ongeacht de taal waarin die bijdrage is.

Informatievoorziening en ondersteuning

Natuurlijk is de voertaal op veel meer punten van belang. Iedere onderwijsorganisatie had bijvoorbeeld al een uitgebreide IT-infrastructuur, maar die is tijdens de Covid-pandemie alleen maar belangrijker geworden. Iedereen zal gemengde gevoelens hebben bij de explosie aan video-calls, beveiligde inlogsystemen en technologische oplossingen. Maar deze hulpmiddelen zijn (als het goed is) voorzien van handleidingen, werkinstructies en gebruikstips.

Ook hier is het belangrijk om te denken aan de anderstaligen? Het kan al een uitdaging zijn om alles met de hulp van een handleiding correct te laten werken, maar stel je voor dat je die handleiding ook nog eens niet kan lezen! Gezien de drukte van de gemiddelde IT-afdeling om alles in goede banen te leiden, kan het een uitkomst zijn dergelijke documenten extern te laten vertalen. Denk bijvoorbeeld aan een technisch vertaler, die bekend is met het soort materiaal en zorgt dat de vertaling (minstens) net zo duidelijk is als het origineel. Dit mes snijdt bovendien aan twee kanten: aan de ene kant kan iedereen makkelijker zelf aan de slag, aan de andere kant krijgt de IT-afdeling minder ondersteuningsverzoeken te verwerken.

Een (voer)taal is dynamisch

Natuurlijk is dit geen onderwerp waar één universeel antwoord voor bestaat. Wat het beste werkt, zal niet alleen per organisatie verschillen, maar ook naar verloop van tijd kunnen veranderen. Het belangrijkste hierbij is om vooral met elkaar in gesprek te blijven, desnoods digitaal. Zo valt direct op of iets wel of niet werkt en kan het beleid zo nodig bijgestuurd worden. Taalbeleid is namelijk, net als taal zelf, iets wat leeft en zich blijft ontwikkelen.